MCH مخفف Mean Corpuscular Hemoglobin می باشد که به معنی میانگین هموگلوبین در هر گلبول قرمز است. هموگلوبین پروتئینی داخل گلبول های قرمز بوده که اکسیژن را در بدن حمل میکند. MCH یکی از بخش های آزمایش خون کامله (CBC) که میزان هموگلوبین موجود در هر گلبول قرمز را اندازهگیری می کند. میزان نرمال MCH بین 27.5 تا 33.2 پیکوگرم در هر سلول می باشد.
هموگلوبین چیست؟
هموگلوبین پروتئینی پیچیده است که در گلبولهای قرمز خون یافت می شود. وظیفهی اصلی آن حمل اکسیژن از ریهها به تمام سلول های بدن و همچنین انتقال دیاکسید کربن از سلول ها به ریه ها برای بازدم است.
هموگلوبین به رنگ قرمز است و رنگ قرمز خون را به آن می دهد. این پروتئین از چهار زنجیرهی پلیپپتیدی و یک گروه پروستتیک به نام هم تشکیل شده است. هر کدام از این زنجیره ها از اسیدهای آمینه ساخته شده اند و گروه هم حاوی یک اتم آهن است.
میزان طبیعی هموگلوبین در خون به سن، جنس و برخی از عوامل دیگر بستگی دارد. به طور کلی، سطح هموگلوبین در زنان بین ۱۲ تا ۱۶ گرم در دسیلیتر و در مردان بین ۱۳ تا ۱۸ گرم در دسیلیتر است.
کاهش سطح هموگلوبین در خون میتواند نشان دهندهی کمخونی باشد. کم خونی وضعیتی است که در آن گلبول های قرمز خون به اندازهی کافی هموگلوبین ندارند یا به اندازهی کافی تولید نمی شوند. علائم کمخونی عبارتند از خستگی، ضعف، تنگی نفس، سرگیجه و رنگپریدگی پوست.
افزایش سطح هموگلوبین در خون نیز میتواند مشکلات سلامتی ایجاد کند. این عارضه که پلیسیتمی نامیده میشود، میتواند باعث غلیظ شدن خون، افزایش خطر لخته شدن خون، سردرد، سرگیجه و خارش پوست شود.
عوامل مختلفی میتوانند بر سطح هموگلوبین خون تأثیر بگذارند، از جمله:
- کمبود آهن: کمبود آهن در رژیم غذایی میتواند منجر به کمخونی شود.
- از دست دادن خون: خونریزی شدید یا مکرر میتواند منجر به کاهش سطح هموگلوبین شود.
- بیماریهای مزمن: برخی از بیماری های مزمن مانند بیماری کلیوی، بیماری قلبی و آرتریت روماتوئید می توانند بر سطح هموگلوبین تأثیر بگذارند.
- داروها: برخی از داروها می توانند بر سطح هموگلوبین تأثیر بگذارند.
- ژنتیک: برخی از اختلالات ژنتیکی می توانند بر تولید هموگلوبین یا عملکرد گلبولهای قرمز خون تأثیر بگذارند.
- محیط زیست: قرار گرفتن در معرض ارتفاع زیاد می تواند منجر به افزایش موقتی سطح هموگلوبین شود.
تفاوت MCV و MCH در آزمایش خون چیست؟
MCH و MCV هر دو در آزمایش خون به بررسی سلامت گلبول های قرمز خون (RBCs) کمک می کنند، اما اطلاعات متفاوتی را ارائه می دهند:
- MCV (حجم سلولی متوسط) اندازه متوسط گلبول های قرمز را بر حسب فمتولیتر (fL) اندازهگیری می کند.
- MCH (میانگین هموگلوبین سلولی) مقدار متوسط هموگلوبین را در هر گلبول قرمز بر حسب پیکوگرم (pg) اندازهگیری می کند.
نکات مهم
- MCV و MCH معمولا به عنوان بخشی از شمارش کامل خون (CBC) انجام می شوند.
- تفسیر نتایج MCV و MCH باید توسط پزشک انجام شود، زیرا عوامل مختلفی می توانند بر این مقادیر تأثیر بگذارند.
- در کنار MCV وMCH، سایر شاخص های RBC مانند MCHC (میانگین غلظت هموگلوبین سلولی) نیز ممکن است برای ارزیابی سلامت گلبول های قرمز خون بررسی شوند.
چگونه میزان MCH تعیین میشود؟
MCH را میتوان با آزمایش خون به نام شمارش کامل خون (CBC) تعیین کرد. در طول این آزمایش، نمونه ای از خون شما گرفته شده و در آزمایشگاه برای اندازهگیری تعداد، اندازه و شکل گلبول های قرمز شما و همچنین مقدار هموگلوبین موجود در هر گلبول قرمز بررسی می شود.
اگر MCH شما غیرطبیعی باشد، پزشک شما آزمایشات بیشتری را برای تعیین علت انجام میدهد. درمان علت زمینهای MCH بالا یا پایین میتواند به طور کلی به افزایش سطح MCH شما و بهبود سلامت کلی شما کمک کند.
موارد قابل توجه
- محدوده نرمال MCH ممکن است بسته به آزمایشگاه، سن و جنس فرد کمی متفاوت باشد.
- MCH به تنهایی برای تشخیص هیچ بیماری کافی نیست. همیشه باید در کنار سایر معیارهای آزمایش خون مانند MCV (حجم متوسط سلول) و MCHC (غلظت متوسط هموگلوبین سلولی) تفسیر شود.
- اگر سطح MCH شما غیرطبیعی باشد، پزشک شما ممکن است آزمایشات بیشتری را برای تعیین علت انجام دهد.
MCH بالا میتواند نشاندهندهی کمخونی ماکروسیتیک باشد، وضعیتی که در آن گلبول های قرمز بزرگتر از حد طبیعی هستند. برخی از علل کمخونی ماکروسیتیک عبارتند از:
- کمبود ویتامین B12
- کمبود اسید فولیک
- کمخونی همولیتیک
- سیروز کبدی
- پرکاری تیروئید
- برخی از داروها
MCH پایین میتواند نشاندهندهی کمخونی میکروسیتیک باشد، وضعیتی که در آن گلبول های قرمز کوچکتر از حد طبیعی هستند. شایعترین علت کمخونی میکروسیتیک، کمخونی فقر آهن است. برخی از علل دیگر کمخونی میکروسیتیک عبارتند از:
- کمخونی ناشی از بیماریهای مزمن
- مسمومیت با سرب
- تالاسمی
توجه به این نکته مهم است که MCH به تنهایی نمی تواند برای تشخیص کمخونی یا سایر بیماریها استفاده شود. پزشک شما برای تشخیص صحیح، نتایج MCH را همراه با سایر نتایج آزمایش CBC و همچنین سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی شما در نظر خواهد گرفت.
علائم پایین بودن MCH خون
کاهش MCH، که به عنوان MCH کم نیز شناخته میشود، نشاندهنده کم خونی میکروسیتیک است، به این معنی که گلبولهای قرمز کوچکتر از حد طبیعی هستند و هموگلوبین کمتری دارند.
علائم کم خونی میکروسیتیک میتواند شامل موارد زیر باشد:
- خستگی
- ضعف
- تنگی نفس
- سرگیجه
- سردرد
- پوست رنگپریده
- دستها و پاهای سرد
برخی از علل شایع کم خونی میکروسیتیک عبارتند از:
- کمبود آهن: شایعترین علت کم خونی میکروسیتیک است.
- کمبود ویتامین B12: این ویتامین برای تولید گلبولهای قرمز سالم ضروری است.
- کمبود اسید فولیک: این ویتامین نیز برای تولید گلبولهای قرمز سالم ضروری است.
- تالاسمی: یک بیماری ارثی که بر تولید هموگلوبین تأثیر میگذارد.
- بیماریهای مزمن: مانند بیماری کلیوی، بیماری التهابی روده و آرتریت روماتوئید.
اگر علائم کم خونی میکروسیتیک را تجربه می کنید، باید به پزشک مراجعه کنید تا علت آن را مشخص کند و درمان مناسب را دریافت کنید. درمان کم خونی میکروسیتیک به علت آن بستگی دارد. در بیشتر موارد، درمان شامل مصرف مکملهای آهن، ویتامین B12 یا اسید فولیک است. در برخی موارد، ممکن است به خونریزی نیاز داشته باشید.
علت بالا بودن MCH در آزمایش خون
بالا بودن MCH در آزمایش خون که به آن هایپرکرومی هم میگویند، نشان دهنده افزایش میزان هموگلوبین در هر گلبول قرمز است. هموگلوبین پروتئینی در گلبولهای قرمز است که اکسیژن را در بدن حمل میکند.
دلایل مختلفی میتوانند برای بالا بودن MCH وجود داشته باشند، از جمله:
کمخونی ماکروسیتیک
این شایعترین علت بالا بودن MCH است. در کمخونی ماکروسیتیک، گلبولهای قرمز بزرگتر از حد طبیعی هستند و به همین دلیل، هموگلوبین بیشتری هم دارند. کمبود ویتامین B12 یا اسید فولیک، شایعترین علت کمخونی ماکروسیتیک است.
بیماری کبدی
برخی از بیماریهای کبدی، مانند سیروز، میتوانند باعث افزایش MCH شوند.
الکلیسم
مصرف زیاد الکل میتواند به کبد آسیب برساند و منجر به افزایش MCH شود.
کمکاری تیروئید
کمکاری تیروئید می تواند باعث افزایش MCH شود.
مهم است که به خاطر داشته باشید که بالا بودن MCH به تنهایی یک تشخیص قطعی نیست. برای تعیین علت دقیق بالا بودن MCH، پزشک شما باید آزمایش خون شما را به طور کامل بررسی کند و در صورت نیاز، آزمایشات دیگری را تجویز کند.
مصرف برخی از داروها
برخی از داروها، مانند داروهای ضدتشنج و مهارکنندههای پمپ پروتون، میتوانند MCH را افزایش دهند.
سایر شرایط
برخی از شرایط نادرتر، مانند بیماریهای مغز استخوان و برخی از انواع سرطان، هم میتوانند باعث افزایش MCH شوند.
اگر MCH شما بالا است، پزشک شما در مورد علت احتمالی آن با شما صحبت خواهد کرد و در صورت نیاز، درمان مناسب را تجویز میکند. درمان بسته به علت زمینهای MCH شما متفاوت خواهد بود.
درمان سطوح غیر طبیعی MCH
سطوح غیر طبیعی MCH می تواند نشان دهنده تعدادی از شرایط مختلف باشد، از جمله:
- کم خونی: کم خونی زمانی است که گلبول های قرمز خون به اندازه کافی هموگلوبین حمل نمیکنند. انواع مختلفی از کم خونی وجود دارد، از جمله کم خونی فقر آهن، کم خونی کمبود ویتامین B12 و کم خونی سلول داسی شکل.
- آنمی ماکروسیتیک: آنمی ماکروسیتیک نوعی کم خونی است که در آن گلبول های قرمز بزرگتر از حد طبیعی هستند. این می تواند ناشی از کمبود ویتامین B12، اسید فولیک یا مس باشد.
- آنمی میکروسیتیک: آنمی میکروسیتیک نوعی کم خونی است که در آن گلبول های قرمز کوچکتر از حد طبیعی هستند. این شایع ترین نوع کم خونی است و معمولاً ناشی از کمبود آهن است.
- بیماری مزمن: تعدادی از بیماری های مزمن، مانند بیماری کلیوی، بیماری کبد و بیماری قلبی، می تواند باعث سطوح غیر طبیعی MCH شود.
- مسمومیت با سرب: مسمومیت با سرب می تواند باعث سطوح غیر طبیعی MCH شود.
اگر سطوح غیر طبیعی MCH دارید، پزشک شما آزمایشات بیشتری را برای تعیین علت انجام می دهد. درمان به علت زمینه ای بستگی دارد. به عنوان مثال، اگر کم خونی فقر آهن دارید، ممکن است مکمل آهن مصرف کنید. اگر کمبود ویتامین B12 دارید، ممکن است تزریق ویتامین B12 دریافت کنید.
