اصطلاح “هپاتیت” برای توصیف یک نوع شایع آسیب کبدی استفاده میشود و تعریف ساده آن “التهاب کبد” است (پسوند “itis” به معنی التهاب و “hepa ” به معنی کبد است). عامل ایجاد هپاتیت B ویروس است.
تقریبا بیش از 250 میلیون فرد ناقل ویروس هپاتیت B در جهان وجود دارد. سالانه بیش از 600000 نفر بر اثر بیماری کبدی ناشی از هپاتیت B جان خود را از دست میدهند.
خوشبختانه با واکسیناسیون میتوان از مبتلا شدن به هپاتیت B جلوگیری کرد. واکسنهای هپاتیت B بیخطر و بسیار موثر در پیشگیری از ابتلا به هپاتیت B هستند و اکنون بهطور معمول به نوزادان و کودکان در بسیاری از تزریق میشود همچنین برای افرادی که مبتلا به هپاتیت B مزمن هستند، چندین دارو برای درمان عفونت وجود دارد.
در آزمایشگاه پاتوبیولوژی پرژن، میتوانید آزمایش هپاتیپ B را انجام دهید و مورد بررسی و آزمایش قرار دهید.
چگونه به هپاتیت B مبتلا شدهام؟
روشهای مختلفی برای آلوده شدن افراد به ویروس هپاتیت B وجود دارد، از جمله؛
سوزنهای آلوده
استفاده از سرسوزنهای آلوده می تواند ویروس هپاتیت B را منتقل کند. در افرادی که از سر سوزنهای مشترک استفاده میکنند (معتادان) انتقال ویروس هپاتیت B رخ میدهد.
همچنین ممکن است هپاتیت B از طریق خالکوبی، طب سوزنی یا پیرسینگ بدن گسترش یابد (اگر این روشها با وسایل آلوده انجام شوند). می توان با اطمینان از اینکه پزشک روشهای دقیق استریلسازی را دنبال میکند ، خطر آلوده شدن را کاهش داد.
روابط جنسی
تماس جنسی با فرد آلوده یکی از رایجترین راههای آلوده شدن به هپاتیت B است. اگر مبتلا به هپاتیت B هستید و شریک جنسی معینی دارید (یک یا بیشتر)، باید از نظر آلوده بودن با ویروس هپاتیت B آزمایش شده باشد و در صورت لزوم واکسینه شود.
مادر به نوزاد
هپاتیت B میتواند در طول زایمان یا اندکی پس از آن از مادر به نوزاد منتقل شود. زایمان سزارین نیز مانع از گسترش ویروس نمیشود. کارشناسان معتقدند که شیردهی برای مادران مبتلا به هپاتیت B بیخطر است.
برای جلوگیری از انتقال ویروس از مادر به نوزاد، همه خانمهای باردار باید آزمایش خون برای نشانگر ویروس هپاتیت B انجام دهند. به طور معمول، HBsAg باید منفی باشد. اگر مادر مبتلا به HBsAg مثبت باشد، باید به متخصص عفونی ارجاع داده شود.
تماس نزدیک
هپاتیت B میتواند از طریق تماس نزدیک با شخص منتقل شود. این انتقال در صورتی میتواند رخ دهد که خون یا مایعات دیگر بدن به زخم های کوچک پوست یا مخاطات، دهان یا چشم وارد شود. این ویروس میتواند برای مدت طولانی دور از بدن زندگی کند، یعنی با به اشتراک گذاشتن وسایلی مانند مسواک یا تیغ میتواند در صورت وجود زخمهای کوچک پوست و لثه منتقل شود. با این حال، از طریق لمس کردن، دست دادن یا به اشتراک گذاشتن غذا یا ظروف آشپزی انتقال صورت نمیگیرد.
انتقال خون و پیوند اعضا
امروزه انتقال هپاتیت B از طریق انتقال خون یا پیوند اعضا بسیار نادر است، زیرا اهداکنندگان خون و اعضای بدن از نظر ابتلا به عفونت هپاتیت به دقت غربالگری میشوند.
در بیمارستان
در بیمارستان، ویروس هپاتیت B میتواند از طریق نیدل استیک از بیماری به بیمار دیگر یا از بیمار به پزشک یا پرستار منتقل شود. انتقال هپاتیت B توسط پزشک یا پرستار به بیمار به ندرت رخ میدهد. استفاده از دستکش، محافظ چشم، ماسک صورت و شستن دست ها می تواند از شیوع ویروس جلوگیری کند. دور انداختن سوزن و سرنگ پس از استفاده و استریل مناسب تجهیزات جراحی نیز از شیوع ویروس جلوگیری میکند.
علائم هپاتیت B
علائم ناشی از هپاتیت B متفاوت است. فرد مبتلا به هپاتیت B، ممکن است به بیماری شبه آنفولانزا مبتلا شود که علائمی شبیه آنفولانزا دارد شامل: تب، درد شکم، خستگی، کاهش اشتها، حالت تهوع و در برخی موارد زردی پوست و چشم در شدیدترین موارد، فرد دچار نارسایی کبدی میشود، که با زردی، تورم در پاها یا شکم و گیجی همراه است. با این حال، بسیاری از بیماران علائم خاصی ندارند، بهویژه اگر عفونت در نوزادان و کودکان رخ دهد. نداشتن علائم لزوما به این معنی نیست که فرد مبتلا نشده یا عفونت تحت کنترل است. اکثر افراد مبتلا به هپاتیت B مزمن تا زمانی که بیماری کبدی آنها به مراحل پایانی نرسد هیچ علامتی ندارند. شایع ترین علامت اولیه احساس خستگی است. همه افراد مبتلا به هپاتیت B مزمن در معرض ابتلا به عوارضی ، از جمله زخم کبد (که در صورت شدید شدن، سیروز نامیده می شو ) و سرطان کبد میباشند.
هپاتیت B حاد
بعد از ابتلای فرد به هپاتیت B، گفته میشود که وی مبتلا به هپاتیت حاد است. اکثر افراد مبتلا به هپاتیت B حاد، بدون عارضه بهبود پیدا میکنند.
با این حال، در حدود 5 درصد از بزرگسالان، ویروس خود را در کبد میسازد و سالها به تولید نسخههایی از خود ادامه میدهد. به افرادی که همچنان درگیر ویروس هستند، ” ناقل ” گفته میشود. اگر به دلیل عفونت طولانی مدت، منجربه آسیب کبدی شود، گفته میشود که فرد مبتلا به هپاتیت مزمن است.
هپاتیت B مزمن
هپاتیت مزمن B بیشتر در افرادی که در سنین پایین (اغلب هنگام تولد) به این ویروس آلوده شدهاند، ایجاد میشود. متأسفانه، این امر در برخی از نقاط جهان مانند جنوب شرقی آسیا، چین و جنوب صحرای آفریقا رایج است، در این نقاط از هر 10 نفر 1 نفر مبتلا به عفونت مزمن هپاتیت B هستند.
بسیاری از افراد مبتلا به هپاتیت B مزمن هیچ علائمی ندارند. سایر افراد علائمی مانند خستگی و از دست دادن اشتها دارند.
راه های تشخیص هپاتیت
آزمایش خون
بررسی نمونه خون برای افراد مشکوک به هپاتیت اولین قدم در تشخیص است.
آزمایش خون شامل اندازهگیری میزان آنزیمهای کبدی و آنتیبادیهای مرتبط با هپاتیت ویروسی است.
آزمایش PCR
آزمایش PCR برای تشخیص مستقیم و شناسایی ماده ژنتیکی ویروس هپاتیت در بدن استفاده میشود.
این آزمایش دقیق و حساس بوده و قادر به تشخیص حتی میزان کمی ویروس در بدن است.
بیوپسی کبد
اگر آزمایشهای قبلی نتیجه مشخصی نداشته باشند، ممکن است پزشک بیوپسی کبد را توصیه کند.
در این روش، با استفاده از سوزنی نازک، نمونهای از بافت کبد برداشت شده و مورد بررس قرار می گیرد.
بیوپسی کبد میتواند اطلاعات دقیقتری درباره وضعیت کبد و نوع هپاتیت ارائه دهد.
سونوگرافی کبد
سونوگرافی کبد میتواند تغییرات ساختاری کبد را نشان دهد.
این روش معمولا برای تشخیص تغییرات مربوط به هپاتیت مزمن استفاده میشود.
